Okolice gminy Alwernia geograficznie obejmują obszar pomiędzy Wyżyną Krakowsko-Częstochowską a Doliną Górnej Wisły od strony Kotliny Oświęcimskiej na terenie Grzbietu Tenczyńskiego. Teren ten charakteryzuje bogaty i zróżnicowany krajobraz. W obrębie Gminy położone są dwa parki krajobrazowe: Rudniański Park Krajobrazowy i Tenczyński Park Krajobrazowy. Parki te wchodzą w skład Jurajskiego Parku Krajobrazowego utworzonego w 1981 roku, obejmują prawie dwie trzecie obszaru Gminy. Park Rudniański obejmuje tereny położone na zachód od Kwaczały i Rudna oraz na północ od Nieporazu. Na terenie tego parku utworzony został tzw. „użytek ekologiczny”- ostoja bobrów zlokalizowany w Brodłach Spaliska. Natomiast Park Tenczyński zajmuje całą południowo – wschodnią część obszaru Gminy. Ze względu na wartości przyrodnicze, gmina znajduje się w strefie krajobrazu chronionego.

Rys historyczny

W 1616 kasztelan Krzysztof Koryciński herbu Topór podarował bernardynom zalesioną górę Podskale w zachodniej części wsi Poręba Żegoty. Na tym wzgórzu Koryciński postanowił ufundować klasztor i kościół, wzorowany na włoskiej pustelni La Verna. W realizacji projektu pomagali Piotr z Poznania zwany Poznański oraz Krzysztof Scipio del Campo. Jeszcze w tym samym roku stanął na tym terenie drewniany klasztor i kaplica. W dziewięć lat później zbudowano murowaną zakrystię, a 3 lutego 1627 spisano akt erekcyjny. Następnie powstał drewniany kościół pw. Stygmatów św. Franciszka, który miał dwa boczne ołtarze i istniał do 1661. Murowany klasztor rozpoczęto budować w 1625, a w pięć lat później – murowany kościół. Poświęcenie kościoła przez biskupa krakowskiego Andrzeja Trzebickiego nastąpiło dopiero w 1660, a 16 maja 1667 świątynię konsekrowano. Obraz Ecce Homo – wedle wierzeń obdarzony nadprzyrodzoną mocą, umieszczono w kościele w 1682. W latach 1703-1708 dobudowano specjalną kaplicę dla tego obrazu.Poniżej klasztoru rozwinęła się później osada, która w 1776 uzyskała prawo do prowadzenia rynku. W 1796 Alwernia była wzmiankowana jako niewielki ośrodek kupiecko-administracyjny. Pierwszym królewskim dokumentem potwierdzającym znaczenie Alwerni był przywilej Stanisława Augusta na organizację dorocznych targów.

W 1941 Niemcy wysiedlili bernardynów z klasztoru, urządzając tam więzienie i Feldgericht. Zakonnicy wrócili do Alwerni dopiero po wojnie. Prawa miejskie Alwernia uzyskała od 1993 r., jednak już od 1845 posługiwała się pieczęcią miejską, przedstawiającą kościół z wieżą pomiędzy dwiema jodłami. W 1903 władze austriackie zapisały Alwernię w rejestrze miast. Po wojnie Alwernia została uznana za miejscowość uzdrowiskową.

Zabytki i atrakcje turystyczne

Na terenie samego miasta, jak i okolic znajduje się duża liczba zabytków i atrakcji turystycznych. Do najciekawszych z nich można zaliczyć:

Małopolskie Muzeum Pożarnictwa w Alwerni, najstarsze w Polsce z 1953 roku, dostępne do zwiedzania z bogatym zbiorem eksponatów pochodzących z różnych regionów i okresów dziejowych. roku. Wśród zbiorów muzealnych pokaźne miejsce zajmują kolekcje medali, odznaczeń, sztandarów, proporczyków, sikawki ręczne, silniki, motopompy, toporki, hełmy i sztandary. Wyjątkowo cennymi eksponatami są wozy konne z lat 1910-1913, oraz samochody pożarnicze: „mercedes” z 1926 roku oraz - Fiat typu 621 L z 1938 roku.

Barokowy klasztor i kościół o.o. Bernardynów z charakterystyczną wieżą, widniejącą malowniczo na alwerniańskim wzgórzu, która stała się wizytówką miasta. Słynie jako ośrodek kultu Pana Jezusa Ecce Homo. Łaskami słynący obraz znajduje się w ołtarzu specjalnej kaplicy kościoła pw. Stygmatów św. Franciszka. Na uwagę zasługują późno barokowe ołtarze. Ciekawymi obiektami zabytkowymi są rzeźby z XVII w. i ambona z II połowy XVIII wieku.

Zabytkowy zespół urbanistyczny Alwerni to niezwykle malownicze miejsce. Stary, prostokątny rynek jest jednocześnie pięknie utrzymanym parkiem z dominującą grupą starych dębów, zgrupowanych wokół kapliczki. Uroku dopełniają XVII- i XVIII- wieczne drewniane domy o konstrukcji zrębowej i czterospadowych dachach z podcieniami.

Bogactwo i różnorodność przyrodniczo – geologiczna stanowi kompleksowy produkt w postaci Ekomuzeum Alwerni, na które oprócz Warsztatu garncarskiego składa się Zespół osobliwości geologiczno przyrodniczych Jury, którego eksponatami są:

Źródła krystalicznie czystej wody w Brodłach i Regulicach. Źródełko jurajskiej wody w Regulicach jest najbardziej znane w regionie. Z jurajskich skał wapiennych bije bardzo silne wywierzysko, które zachwyca czystością i smakiem wody. Źródła te od XVI wieku zasilały dwa młyny i tartak. Źródła biją spod jurajskich skał wapiennych położonych na głębokości 80 m i są odpływem wielkiego jeziora, wydają przeszło 9000m3 wody na dobę. W przeszłości wody ze źródełka miały być wykorzystywane dla krakowskich wodociągów. W 1883 roku Rajcy Krakowscy zainteresowali się regulickimi źródłami, uznano je za odpowiednie do zasilenia mających się budować miejskich wodociągów krakowskich. Na przeszkodzie realizacji powyższego projektu stanął koszt budowy rurociągu związany z odległością 32 km jakie dzieli Kraków od Regulic.

Skały Gaudynowskie, jurajskie skałki geologiczne w postaci iglic i prostopadłych ścian stanowiące pomnik przyrody nieożywionej o charakterze rezerwatowym. Stanowią najbardziej na południowy zachód wysuniętą wychodnię skalistych wapieni górnojurajskich Skały ciągną się kilkaset metrów na prawym brzegu potoku Brodło, osiągając wysokości kilkunastu, a nawet 20 metrów. Porastają je rzadko spotykane kwitnące bluszcze stanowiące osobliwość przyrodniczą. W południowej części ze skał wypływa krasowe źródełko.

W gminie Alwernia bardzo rozpowszechnione było rzemiosło garncarskie Dla podtrzymania i kultywowania wymierających już tradycji garncarstwa, powstał Warsztat rzemiosła garncarskiego gminy Alwernia.

Ponadto w Alwerni można wypocząć nad Zalewem "Skowronek".

(Źródło – opracowane na podstawie strony www.alwernia.pl oraz Wikipedii)