Newsletter

Chcesz otrzymywać najnowsze informacje z regionu, nowo dodanych obiektach turystycznych? Zostań subskrybentem naszego newslettera!

(*) - pole obowiązkowe

Statystyka

  • Wszytkich: 19060885
  • W tym roku: 192311
  • W tym miesiącu: 67069
  • Dziś: 74
  • Online: 33

Ruiny zamku w Rabsztynie

Zamek Rabsztyn został wybudowany w połowie XIV w. na szczycie wapiennego wzgórza wzniesionego 49 metrów ponad okolicznym terenem (427,5 m n.p.m.). Znajduje się w okolicy wsi Rabsztyn położonej, w powiecie olkuskim, w gminie Olkusz. Nazwa zamku pochodzi z języka niemieckiego Rabstein - czyli Kruczy Kamień lub Krucza Skała.

Rys historyczny

Zamek Rabsztyn górujacy na skalistym wzgórzu, murowany o nieregularnym kształcie, przystosowanym do ukształtowania szczytowej partii skalnej wychodni. Powstał na miejscu XIII-wiecznych umocnień zbudowanych przez Toporczyków z Morawicy.Twórcą murowanego zamku był jednak Kazimierz Wielki. Zamek zajmował wysoki cypel skalny i była to typowa gotycka budowla na planie nieregularnym wzniesiona z kamienia wpiennego z użyciem cegły. Jego najważniejszą częscią była czterokondygnacyjna wieża tzw. donżon miejsce ostatniej obrony.
Pod koniec XIV wieku zamek stał się własnością rodu Melsztyńskich herbu Leliwa.
Właścicielem zamku został Spytko II, który w wieku lat 18 został wojewodą krakowskim, następnie od Władysława Jagiełły otrzymał tytuł zarządcy Podola zginął 12 sierpnia 1399 pod Worsklą walcząc z Tatarami. Jego synowie Jan i Spytek byli politycznymi przeciwnikami Zbigniewa Oleśnickiego. Spytek kaszelan Biecki prócz Rabsztyna był właścicielem min. zamku w Melsztynie. Spytek został zabity w bitwie z wojskami króla Władysława Warneńczyka pod Grotnikami w 1439 roku.

W połowie XV wieku starostą rabsztyńskim został Andrzej Tęczyński. Na rozkaz królewski w 1442 r. starosta Andrzej Tęczyński, mąż bratanicy Spytka, dokonał odbudowy i wzmocnienia zamku. Wybudowano wtedy ceglaną nadbudówkę gotyckiej wieży cylindrycznej. Następcą Andrzeja, zabitego w 1461 r. przez mieszczan krakowskich za obrazę rzemieślnika, był jego syn, Jan. Przyjął on nazwisko Rabsztyński. Ród ten jest właścicielem zamku do XVI wieku kiedy to zmarł ostatni jego potomek. Kolejnym właścicielem zostają Bonerowie i oni przez trzy pokolenia sprawują urząd starosty rabsztyńskiego. W 1511 roku za 4000 florenów urząd starosty rabsztyńskiego kupuje od króla skarbnik królewski Andrzej Kościelecki herbu Ogończyk. Po śmierci Andrzeja Kościeleckiego w 1515 roku starostą zostaje emigrant z miasta Landu Jan Bonar herbu Bonarowa.
W roku 1583 zamek był świadkiem wspaniałej uroczystości weselnej jaką wyprawił hetman Jan Zamoyski biorąc za żonę bratanicę króla Stefana Batorego księżniczkę siedmiogrodzką Gryzeldę. W 1587 r. zamek stał się miejscem słynnej bitwy, nieliczna załoga zamku pod dowództwem płk Gabriela Hołubka przy pomocy olkuskich górników wciągneła w zasadzkę i rozbiła 350-osobowy odzdiał wojska. Pokonani żołnierze śląscy szli z odsieczą pretendentowi do polskiego tronu arcyksięciu austriackiemu Maksymilianowi oblegającemu Kraków.
Pod koniec XVI w. starostą rabsztyńskim zostaje Mikołaj Wolski herbu Półkozie. Następnie starostwo obejmuje Zygmunt Myszkowski który przystępuje do rozbudowy zamku. Zamek dolny przebudowany został w trzyskrzydłowy renesansowy pałac. Dwupiętrowy pałac z 40 komnatami w stylu późnego renesansu. Wjazd do zamku prowadził od strony północnej przez most zwodzony i wieżę bramną zwaną Sławkowską. W wyniku tych przemian gotycka warownia zyskała charakter renesansowej wielkopańskiej siedziby.
W 1612 roku córka Zygmunta Myszkowskiego Anna z Mirowa wychodzi za mąż za Mikołaja Komorowskiego herbu Korczak i w posagu wnosi starostwo rabsztyńskie. Po śmierci Mikołaja Komorowskiego w 1633 roku starostą zostaje Tomasz Zamoyski herbu Jelita i pełni tę funkcję do swojej śmierci w 1638 roku. Około 1652 roku storostwo rabsztyńskie dostaje się w ręce Stefana Korycińskiego herbu Topór. kanclerza wielkiego koronnego.
W roku 1657 wycofujący się Szwedzi ograbili a następnie spalili słabo broniony Rabsztyn.
Pod Koniec XVII w. - zamek nie był odbudowywany i wkrótce jego połowa przestała istnieć. Tamtejsi starostowie wybudowali sobie u podnóża zamku dwór. Na Początku XVIII w. - za sprawą Dominika Wielopolskiego z Pieskowej Skały starostwo rabsztyńskie połączono ze starostwem w Pieskowej Skale. Od tego momentu zamek zaczął popadać w ruinę. Wprawdzie niektóre ocalałe pomieszczenia były wykorzystywane do począku XIX ale siedziba starosty została przeniesiona do wybudowanego nieopodal dworu, a zamek został opuszczony. Dzieła zniszczenia dopełnili poszukiwacze skarbów którzy w połowie XIX wieku wysadzili w powietrze wieżę zamku górnego oraz część ocalałych pomieszczeń.

Obecnie

Jeszcze do niedawna ruiny zamku w Rabsztynie wkomponowane w wapienne skały nieopodal Olkusza były prawie całkowicie zasłonięte drzewami. Porastały go zarówno z zewnątrz jak i wewnątrz uniemożliwiając dokładne oglądnięcie, roślinność została jednak całkowicie usunięta. Obecnie zamek w Rabsztynie stanowi malowniczą ruinę. Z pierwotnej gotyckiej warowni zachowały się fragmenty murów zamku górnego na niedostępnej wapiennej skale. Poniżej widoczne są pozostałości murów obwodowych otaczających wzgórze zamkowe od pd. i wsch oraz resztki fosy i przyczółka mostu. Z renesansowego pałacu zachowały się zewnętrzne ściany oraz ruiny bramy wjazdowej. Rabsztyn jest ciekawym przykładem ewolucji zamku od średniowiecznej strażnicy poprzez kolejne przebudowy do magnackiej rezydencji.

Legendy

Z zamkiem w Rabsztynie związane sa 2 legendy. Pierwsza mówi o pięknej dziewicy imieniem Sobótka, która mieszkała wśród okolicznych skał. Gdy pewnego dnia w lesie obchodziła weselne gody ze swym narzeczonym echem, napadła na nich dzika horda zbójów. Sobótka pierwsza dobyła miecza i uderzyła na wroga. Razem z echem i swoimi rycerzami odparła atak. Dla uczczenia bohaterstwa Sobótki miejscowa ludność co roku rozpala w dzień św. Jana ogniska zwane sobótkami.

Druga legenda mówi że z okolicznych wsi uciekł niegdyś rój pszczół. Mieszkańcy wsi ruszyli za nimi i dotarli do resztek rabsztyńskiego zamku. Pszczoły obsiadły wierzchołek wzgórza, jednak nikt nie mógł się tam dostać ponieważ dostępu bronił czarodziejski kozioł z wielką brodą.
Kolejna legenda głosi, że pod ruinami zamku w Rabsztynie, głęboko pod ziemią, jest drugi, piękny zamek. W jednej z głównych komnat znajduje się dwoje skamieniałych dzieci: chłopiec i dziewczynka. Chłopczyk ma na palcu ozdobny pierścień, a dziewczynka zawieszony na szyi sznur pereł. W sąsiednich salach snem zaklętych śpią szeregi żelaznych rycerzy. Raz w roku w Niedzielę Palmową budzą się z tego snu. Wówczas pierścień na palcu chłopca nieco się obraca. Otwierają się odrzwi sal zamkowych, zaklęci rycerze budzą się, odzyskują mowę i zasiadają do uczty. Uczta trwa do północy. Po Niedzieli Palmowej znowu wszystko kamienieje. Tak powtarza się co roku, dopóki pierścień skamieniałego chłopca nie zsunie mu się z palca. Gdy to nastąpi rycerze zostaną uwolnieni z zaklęcia. Przebudzeni staną pod wodzą chłopca do boju z wrogami Polski.

Ciekawostki

Około roku 1580 na zamku rabsztyńskich znajdowała się niewielka hodowla lwów króla Stefana Batorego, który był zapalonym myśliwym i kochał zwierzęta. Musiał więc upodobać sobie ten zamek, bowiem egzotyczne zwierzaki trzymano dla króla jeszcze tylko w 3 miejscach: w Krakowie, pod Warszawą i na Litwie.

Ruiny zamku w Rabsztynie pojawiły się w filmie w reż. Giacomo Battiato - Karol - Człowiek, który został papieżem. Na zamku odbywa się wiele imprez. Można tu obejrzeć turnieje rycerskie, które odbywają się co rok.

(Źródło - opracowane na podstawie www.zamkipolskie.com)

Galeria strony 44

Inne portale:
noclegi w Beskidach noclegi w Pieninach noclegi w Sudetach noclegi w Karkonoszach