Newsletter

Chcesz otrzymywać najnowsze informacje z regionu, nowo dodanych obiektach turystycznych? Zostań subskrybentem naszego newslettera!

(*) - pole obowiązkowe

Statystyka

  • Wszytkich: 19060677
  • W tym roku: 192103
  • W tym miesiącu: 66861
  • Dziś: 870
  • Online: 31

Ojców - Pieskowa Skała

Ojcowski Park Narodowy, utworzony w 1956, jest jednym z 23 parków narodowych w Polsce. Znajduje się on w Polsce południowej, w powiecie krakowskim w województwie małopolskim. Obejmuje południową część Wyżyny Krakowsko-Częstochowskiej i obejmuje środkową część Doliny Prądnika o długości 12 km (od Pieskowej Skały do Prądnika Korzkiewskiego), dolną i środkową część doliny Sąspowskiej o długości 5 km oraz przyległe fragmenty wierzchowiny jurajskiej. Najważniejsze obiekty na terenie parku to Dolina Prądnika i Dolina Sąspowska wraz z przyległymi częściami wierzchowiny jurajskiej. Powierzchnia Ojcowskiego Parku wynosi: 2145,62 ha, z czego 1528 ha stanowią tereny zalesione, jest więc najmniejszym z polskich parków narodowych. W Ojcowskim Parku Narodowym znajduje się Muzeum im. prof. Wł. Szafera. Ojcowski Park Narodowy położony jest na obszarze 4 gmin: Skała, Jerzmanowice-Przeginia, Wielka Wieś, Sułoszowa.

Rys historyczny

Starania o ochronę przyrody Doliny Prądnika sięgają początków XIX wieku i wiążą się z pierwszymi badaniami prowadzonymi na tym terenie. Odkryto tu wówczas wiele interesujących gatunków roślin i zwierząt oraz dokonano naukowej eksploracji jaskiń. Równocześnie przyroda Doliny ponosiła wielkie straty - wycinano całe drzewostany, rozkopywano jaskinie by wydobyć nagromadzony w nich nawóz, odłamywano skalne nacieki. Wszystko to razem spowodowało, że ojcowski krajobraz stał się gorącym tematem reportaży oraz natchnieniem dla wielu artystów i poetów.

Na łamach prasy pojawiły się głosy protestu przeciwko eksploatacji lasów, m.in. piętnujące barbarzyńskie poczynania wrocławskich kupców niszczących ojcowskie lasy, którzy nie bacząc na warunki postawione w kontrakcie sprzedaży wycieli drzewostan pokrywający wierzchowinę jurajską w rejonie Smardzowic, Woli Kalinowskiej i Sąspowa.

Ówczesne prawodawstwo zupełnie pomijało zagadnienia ochrony przyrody. Bezkarnie rozkopywano namuliska jaskiń, wydobywając z nich cenny materiał nawozowy. Najwięcej strat poniosły jaskinie Koziarnia i Nietoperzowa, w których eksploatację namulisk prowadził w latach 1877-78 górnośląski urząd górniczy pod kierunkiem O. Grubego.

Piękno Doliny Prądnika, bogata flora i fauna, interesująca przeszłość archeologiczna skłaniały licznych przybyszów do objęcia ochroną tego zakątka ówczesnego Królestwa Kongresowego, nazywanego nawet "Polską Szwajcarią", a światli ziemianie i przedsiębiorcy starali się zapobiec dalszej jego dewastacji wykupując jego tereny z rąk prywatnych.

Amator-archeolog Jan Zawisza, właściciel Ojcowa rozpoczął wykupy od wrocławskich kupców, którzy bez skrupułów wycinali lasy, kontynuował wykupy następny właściciel Jan Krasiński, założona z inicjatywy Adolfa Dygasińskiego spółka akcyjna wykupiła zamek w Pieskowej Skale wraz z otaczającym go lasem i skałami, a pod koniec XIX w. założono muzeum regionalne w Ojcowie.

Projekt utworzenia rezerwatu przyrody w Dolinie Prądnika i Sąspowskiej powstał pod kierunkiem prof. Władysława Szafera już w 1924 roku. Z jego też inicjatywy opracowano pierwszą monografię przyrodniczą Doliny Prądnika i Doliny Sąspowskiej i zaprojektowano pierwszy rezerwat przyrody, który według jego autorów (prof. Szafer i inż. S. Richter) miał służyć nauce jako teren badań naukowych, a dla turystów przygodnie odwiedzających te strony oraz dla letników stanowić źródło niezapomnianych wrażeń estetycznych.

Do utworzenia rezerwatu przed II wojną światową jednak nie doszło, a plany te zaczęły być realizowane dopiero w 1953. Na mocy Rozporządzenia Rady Ministrów z 14 stycznia 1956 utworzono Ojcowski Park Narodowy. Był szóstym z kolei parkiem narodowym w Polsce. W 1981 roku ustanowiono wokół OPN strefę ochronną, tworzoną przez Zespół Jurajskich Parków Krajobrazowych. Jego powierzchnia, po zmianach dokonanych w 1997 r. wzrosła z 1890 do 2145,62 ha.


Budowa geologiczna i rzeźba

Utworami geologicznymi odsłaniającymi się w rejonie Ojcowskiego Parku Narodowego są wapienie górnojurajskie, powstałe z nagromadzenia ogromnej ilości szczątków organizmów, które żyły w morzu jurajskim ok. 150 mln lat temu. Barwa ich jest z reguły biała, jasnożółta lub jasnoszara. W okolicach Ojcowa występują dwa typy wapieni - skaliste i ławicowe. Formy skałkowe zbudowane są głównie z wapieni skalistych, wyróżniających się dużą twardością, zwięzłością, spękaniami ciosowymi i brakiem krzemieni. Spośród skamieniałości najczęściej można spotkać gąbki, ramienionogi i bardzo rzadko amonity.

W starszym trzeciorzędzie (paleogenie) omawiana część Wyżyny podlega długotrwałym procesom denudacyjnym, które doprowadziły do powstania rozległej, lekko falistej wierzchowiny wzniesionej średnio ok. 450 m npm. W okolicach Parku, głównie od strony północno.-zachodniej, wierzchowina usiana jest licznymi skałkami, nazywanymi ostańcami, zbudowanymi z odpornych wapieni skalistych wieku jurajskiego, które w momencie powstania wierzchowiny nie poddawały się procesom niszczącym.

Pod koniec trzeciorzędu (pliocen) w południowej części Wyżyny wskutek silnej erozji wgłębnej potoków wykształciła się obecna sieć rzeczna; wody płynące z północy na południe wycięły doliny o charakterze głębokich jarów. Równocześnie z rozwojem dolin, w wyniku działalności krasowej wód podziemnych, powstały liczne jaskinie.

W rzeźbie Ojcowskiego Parku Narodowego wyróżniają się dwie zasadnicze grupy form - dolinne i wierzchowinowe. Do pierwszej zalicza się doliny o charakterze jarów (wcięte ok. 100 m), małe doliny krasowe: wąwozy i wciosy, a także stożki napływowe i usypiskowe; do drugiej zaś należą rozsiane na wierzchowinie jurajskiej ostańce otoczone utworami czwartorzędowymi.
Dolina Prądnika i Sąspowska to główne i stale odwadniane jary krasowe o prostopadłych, skalistych zboczach i płaskim dnie, do których uchodzą mniejsze doliny o różnym charakterze, najczęściej bezwodne. U wylotu bocznych dolin tworzą się nieraz charakterystyczne stożki napływowe, które powodują często "spychanie" potoków w dolinach pod przeciwległy brzeg (m.in. stożki u wylotów wąwozów: Jamki, Za Krakowską Bramą, Korytania).

Na zboczach dolin często są widoczne spłaszczenia, będące fragmentami teras skalnych związanych z kolejnymi etapami rozwoju dolin. Fragmenty wspomnianych teras skalnych tworzą malownicze bramki, iglice skalne i inne formy skałkowe (np. Krakowska Brama, Igła Deotymy, Maczuga Herkulesa). Na zachowanych poziomach terasowych wznoszą się ruiny zamku w Ojcowie oraz zamek w Pieskowej Skale.

Odrębną grupą form związanych z wapieniami i działalnością krasową wód podziemnych są jaskinie i schroniska skalne. Wyżyna Krakowsko-Częstochowska jest obszarem licznego ich występowania. Do tej pory zinwentaryzowano tu ok. 1000 jaskiń i schronisk (małych jaskiń), z czego na Ojcowski Park Narodowy przypada ponad 400. Rozwinęły się one głównie w skalistej odmianie wapienia jurajskiego.

Do najdłuższych jaskiń na terenie Parku należą: Łokietka (320 m), Ciemna (230 m), Zbójecka (189 m), Okopy Wielka Dolna (110 m), Sąspowska (100 m), Krakowska (96 m), Biała (84 m), Koziarnia (90 m). Natomiast najdłuższą jaskinią w pd. części Wyżyny jest Wierzchowska Górna (950 m), leżąca w sąsiedztwie Ojcowskiego Parku Narodowego, w Dolinie Kluczwody. Najliczniejsze skupisko dużych jaskiń znajduje się w wąwozie Jamki; pozostałe, mniejsze jaskinie i schroniska leżą przeważnie na lewym zboczu Doliny Prądnika, od Grodziska po Prądnik Korzkiewski. Mają one na ogół przebieg poziomy i rozmieszczone są na różnych wysokościach nad dnem dolin. Niektóre wejścia do jaskiń są dobrze widoczne, jednak większość z nich jest trudna do odnalezienia w skałkach. Do zwiedzania udostępnione są jedynie: Jaskinia Łokietka oraz Jaskinia Ciemna.

Flora

Pomimo znacznych przeobrażeń dokonanych działalnością człowieka przez ostatnie 150 lat przed utworzeniem parku narodowego (wyniszczono zupełnie m. in 36 gat. roślin), przyroda zachowała tutaj dużą różnorodność. Na bogactwo flory składa się 1000 gatunków roślin naczyniowych, ponad 230 gat. mchów i wątrobowców, 1200 gat. grzybów i ok. 200 gat. porostów. Występują tu 84 gat. roślin prawnie chronionych, a wśród nich m. in: brzoza ojcowska, kruszczyk błotny i rdzawoczerwony, gnidosz rozesłany, goryczuszka orzęsiona, kosatka kielichowa, listera jajowata, rokitnik zwyczajny, skrzyp olbrzymi, zerwa kulista. Przedstawicielami flory stepowej są wiśnia karłowata, aster gawędka, ostnica Jana, florę górską reprezentuje jodła, grab, tojad smukły, tojad mołdawski, chaber miękkowłosy, żywiec gruczołowaty. Przetrwały tu gatunki reliktowe z holocenu: ułudka leśna i obrazki plamiste.

Doliczono się ok. 30 zespołów roślinnych. Największą powierzchnię zajmują lasy i zarośla, a wśród nich: grądy dębowo-lipowe, buczyna karpacka, jaworzyna górska, bory sosnowe, lasy mieszane. Wiosną przed rozwojem liści przez drzewa w ich runie masowo zakwitają: przylaszczka pospolita, miodunka ćma, zawilec gajowy i żółty, śledziennica skrętolistna, zdrojówka rutewkowata. Na skałach występują murawy kserotermiczne, a w dnach dolin las łęgowy. Wilgotne skały porośnięte są glonami, wśród których występuje reliktowy gatunek wodolubka (Hydrurus foetidus). Z rzadkich grzybów warto wymienić purchawicę olbrzymią, sromotnika bezwstydnego, soplówkę jodłową i gwiazdosza czteropromiennego.

Fauna

Liczbę występujących tu gatunków zwierząt szacuje się na 11 tys., opisano do tej pory ok. 6 tys. Bardzo charakterystyczną dla Ojcowskiego Parku Narodowego grupą zwierząt i będącą jego symbolem są zamieszkujące jaskinie nietoperze - występuje ich tutaj aż 17 gat. (w całej Polsce 21 gat.), najczęstszymi są nocek duży i podkowiec mały. Z większych ssaków występują: sarna, zając szarak, dzik, lis, kuna leśna, tchórz, gronostaj, bóbr, borsuk, orzesznica, piżmak. Stwierdzono występowanie 120 gat. ptaków, w tym 94 lęgowe, m in. są to: bocian czarny, pluszcz, zimorodek, puszczyk, jastrząb, sowa uszata, dzięcioł czarny, dzięcioł zielony, dzięcioł zielonosiwy, dzikie gołębie; gołąb grzywacz i turkawka, mysikrólik. Na zimę przylatują: czeczotki, jemiołuszki o kwiczoły. Z płazów występują: traszka zwyczajna i grzebieniasta, kumak nizinny, ropucha zwyczajna, żaba trawna, rzekotka drzewna i inne Gady reprezentowane są przez: zaskrońca, jaszczurkę zwinkę, padalca, żmiję zygzakowatą, gniewosza plamistego.

Najpospolitszymi gatunkami ryb są żyjące wodach Sąspówki oraz Prądnika pstrąg potokowy i pstrąg tęczowy. Z rzadkich ślimaków warto wymienić dużego pomrowa błękitnego i wielkiego. Najliczniejsze są owady (opisano ich tu ponad 5 tys. Gat.) Występuje tu aż 218 gat. zwierząt prawnie ochronionych.

(Źródło - opracowane na podstawie strony www.ojcow.pl oraz Wikipedii)

 

Inne portale:
noclegi w Beskidach noclegi w Pieninach noclegi w Sudetach noclegi w Karkonoszach