Ruiny zamku rycerskiego Bydlin leżą 7 km od pobliskiego Wolbromia i około 10 km na północny wschód od Olkusza. Ruina ta stoi w północnej części wsi Bydlin, obok cmentarza, po lewej stronie drogi prowadzącej do Dłużca. Znajduje się niecałe 6 km od warownii w Smoleniu i Ryczowie.

Rys historyczny

Historia powstania małego zamku w Bydlinie nie jest bliżej znana. Istnieje nawet opinia, że budowla ta nigdy nie była zamkiem i od początku do końca pełniła przede wszystkim funkcje sakralne. Ogólnie przyjęło się że zamek rycerski w Bydlinie powstał w XIV w. i był częścią systemu obronnego na pograniczu ze śląskiem. Zbudowany został prawdopodobnie przez przedstawicieli rodu rycerskiego pieczętującego się herbem Topór. Pierwsze wzmianki o zamku w Bydlinie pochodzą z 1398 r., kiedy to znajdował się on prawdopodobnie wraz z wsią w posiadaniu rycerzy Niemierzy i Pełki. Do budowy zamku wykorzystywano łamany kamień wapienny pochodzący z miejscowych złóż, a w późniejszych okresach użytkowania także cegłę.

W końcu XV stulecia Bydlin przeszedł w ręce rodu Szczepanowskich, później dziedzicami byli tutaj Brzeziccy, a następnie Bonarowie, którzy na początku XVI wieku przebudowali warownię na kościółek. W dobie reformacji ówcześnie władający posiadłością Jan Firlej zamienił kościół na zbór ariański (ok. 1570 r.). Jednak już w 1594 r. jego syn, Mikołaj, oddał obiekt kościołowi katolickiemu, przeprowadził renowację i nadał świątyni nazwę świętego Krzyża.

W okresie tym rozebrano mur obwodowy z wieżą bramną, zamurowano pierwotne okienka i zreorganizowano wnętrza. W roku 1655 kościół został spalony przez idące na Częstochowę wojska szwedzkie i choć odbudowano go z inicjatywy Męcińskich w latach 30-ych XVIII wieku, powtarzające się napady rabunkowe, zaniedbania i pożary doprowadziły do tego, że całkiem podupadł i został opuszczony, a w wieku XIX był już ruiną. Po wybuchu I wojny światowej, 17 listopada 1914 ze wzgórza zamkowego ruszył zagon legionów polskich pod dowództwem komendanta Trojanowskiego na stojące w Załężu wojska rosyjskie, rozpoczynając w ten sposób krwawą bitwę pod Krzywopłotami. W 1988 r. wykonana została rekonstrukcja.

Opis wyglądu

Zamek składał się z wysokiego budynku na planie prostokąta (24x11 metrów), którego naroża wzmocniono przyporami – wzniesiono go z miejscowego wapienia. średnia grubość murów wynosiła około 2 do 3 metra. Gmach prawdopodobnie posiadał co najmniej trzy kondygnacje z dwoma pomieszczeniami na każdym piętrze. Wejście do budynku mieszkalnego ulokowano na wysokości 2,5 metra i prowadził do niego drewniany ganek. Oprócz okien w ścianach od strony stromej skarpy występują wąskie okienka strzelnicze. W drugiej fazie budowy zamku tj. w XIV wieku, dostawiono mur obwodowy z wieżą bramną w południowo-wschodniej części, oddzielający od południa dziedziniec. Obiekt otaczała fosa oraz kamienno-ziemny wał, ponadto od północy zamek chroniła stroma skarpa i rozległe podmokłe tereny (bagna). W czasie przebudowy warowni na kościół w XVI stuleciu zamurowano pierwotne otwory okienne oraz drzwiowe i podzielono jednoprzestrzenne wnętrze budowli głównej na trzy wydzielone pomieszczenia. W połowie jej długości wzniesiono ścianę tworząc w ten sposób osobne prezbiterium i nawę. Od zachodu nawę tą ograniczono murkiem tworząc tym sposobem niewielką salkę, która to była kruchtą lub kaplicą.

Obecnie

Sama budowla zamku, która jako ruina ocalała do dziś była dawniej wyższa przynajmniej o jeszcze jedną kondygnację. Obecnie na zamkowej górze zachowały się wyłącznie postrzępione fragmenty murów kamienicy zamkowej oraz ukryte w ziemi fundamenty murów obwodowych i rowy po fosie. Zamek jest dostępny do zwiedzania - u podnóża wzniesienia, na którym stoi, znajduje się tablica z opisem jego historii. W zimie ruiny są widoczne z dalszej odległości, w okresie letnim jednak giną w zielonej gęstwinie drzew okupujących zamkowe wzgórze.

(Źródło – opracowane na podstawie www.zamkipolskie.com)