W miejscowości święta Anna pod Przyrowem, leżącej przy szosie Częstochowa–Kielce, w architektonicznie pięknym barokowym kościele zbudowanym na planie krzyża z kaplicami w ramionach transeptu, w specjalnej kaplicy od ponad 500 lat szerzy się kult świętej. Wysokiej klasy późnogotycka, polichromowana, wykonana z lipowego drewna figura reprezentuje typ przedstawień zwany św. Anną Samotrzeć. W Polsce, w dobie dojrzałego gotyku takie wyobrażenia były częste. Nazwa samotrzeć odwołuje się do ówczesnej obyczajowości: godna czci niewiasta udawała się z domu samotrzeć, czyli w towarzystwie dwóch innych osób. W podprzyrowskim przypadku na obyczaj nałożył się jeszcze przekaz familiarny – matronie św. Annie towarzyszy dziewczęca Maryja i igrające na kolanach Babki nagusieńkie Dzieciątko Jezus. Figura ze świętej Anny zdaje się być najznakomitszym osiągnięciem artystycznym warsztatu rzeźbiarskiego epoki. Klasztor znajdujący się obok kościoła założony został na planie czworoboku z wewnętrznym wirydarzem. Zdobią go dekoracje stiukowe z XVII w. i obrazy z XVIII w. Najcenniejszym zabytkiem sztuki malarskiej jest "Taniec śmierci". Przed kościołem od strony zachodniej znajduje się dziedziniec odpustowy otoczony z trzech stron krużgankami. W narożniku stoi murowana dzwonnica.

Rys historyczny

Do końca XVI wieku tuż przed dzisiejszym sanktuarium św. Anny stała karczma (na szlaku handlowym), a obok niej krzyż drewniany, który w r. 1499 kazał ustawić proboszcz z Przyrowa ks. Węgierski. Nosił on nazwę: "Męki Bożej świętej Anny Samotrzeciej", by upamiętniać kilka cudownych widzeń jakie miały miejsce w lesie na północ od Przyrowa. Jednym z objawień św. Anny było objawienie się wieśniaczce poszukującej zagubionego bydła, następnie ukazanie się pastuszkowi trzech postaci, z których środkowa trzymała na kolanach Dzieciątko. Wieść o niezwykłych zjawiskach szybko rozeszła się po okolicy i niebawem oprucz krzyża, też z fundacji Pawła Odrowąża Czernego wzniesiono drewniany kościół odpustowy, przebudowany w 1556 r. z funduszu mieszczki krakowskiej Anny Krokier. W 1609 r. na święte miejsce przybyli z Poznania franciszkanie obserwanci (bernardyni), których sprowadzili książę Janusz Ostrogski i Joachim Ocieski starosta olsztyński, fundatorzy zespołu klasztornego. Franciszkanie po wykupieniu od Jakuba Klucznika jego karczmy, urządzają w niej swoją siedzibę, by móc przystąpić do budowy zespołu klasztornego. Najpierw jednak stawiają w 1609 roku murowaną kaplicę dla figurki św. Anny - którą darzą szczególną czcią. Kaplica ta staje się następnie częścią nowo powstałego kościoła, wzniesionego przez nich w 1617 roku. Jest to barokowy kościół o trzech kopułach, latarni i wieży oraz dwóch kaplicach. Budynek klasztorny przylegający od południa ukończony został w 1634 roku. Najdłużej trwało wznoszenie klasztoru, który ukończono dopiero w 1668 roku. W kaplicy św. Anny w 1773 r. powstał, z fundacji Anny Sołtyk, wspaniały ołtarz św. Anny z lustrzanymi kolumnami. Przez 250 lat sanktuarium opiekowali się duchowi synowie św. Franciszka. Dopiero w r. 1864 zostali usunięci przez władze carskie za udzielanie pomocy Powstańcom Styczniowym. Pozostawiono tylko jednego, najstarszego zakonnika (aż do jego śmierci) a klasztor zamieniono na koszary. Dewastowany przez wojsko carskie został w r. 1869 oddany zakonnicom: usuniętym z Piotrkowa Trybunalskiego Dominikankom i także usuniętym z Częstochowy Mariawitkom. Po żmudnym i długim remoncie tak klasztoru jak i kościoła wybucha tu w r. 1881 wielki pożar. Odbudowa trwa przez 5 lat - tak ze środków rządowych jak i specjalnej kwesty - jednak zakonowi cofnięto prawo prowadzenia nowicjatu. Nowe zakonnice przyjmowano więc w sposób tajny, zaostrzając jednocześnie regułę zakonną. Dopiero w r. 1905 ogłoszono carski dekret tolerancyjny zezwalający na przyjmowanie nowych mniszek. Jednak ostra reguła trwa tutaj nadal, a nawet w roku 1908 dochodzi do dalszej reformy. W jej wyniku powstaje zamknięta klauzura, czyli zakaz wstępu do wydzielonej części klasztoru osobom obcym, jak i opuszczania jej bez zgody przełożonej. W czasie I wojny światowej klasztor nie doznał żadnych zniszczeń, a w okresie międzywojennym systematycznie się rozwija, dochodząc do 25 zamieszkałych tutaj mniszek. Do chwili obecnej białe mniszki św. Dominika, jako zakon kontemplacyjny, żyją w ścisłej klauzurze.

W dawnych czasach do Babki Chrystusowej przychodzili pątnicy ze śląska, Małopolski i Podhala, dziś natomiast przybywają ludzie ze wszystkich zakątków Polski i nie tylko, a także liczni uczestnicy pieszych pielgrzymek na Jasną Górę (w tym z Warszawy).